İran’da ‘ultra ucuz akaryakıt’ krizi

Türkiye'de akaryakıt fiyatları rekor kırarken komşu İran ise çok farklı bir sorunla boğuşuyor. Ülkede akaryakıtın pompa fiyatı aşırı ucuz olduğu için sübvansiyonlar büyük zarar doğuruyor.

İran, aşırı ucuz petrolün istenmeyen sonuçlarıyla boğuşuyor. Yetkililer, yakıt fiyatlarını litre başına 0,03 dolara indiren maliyetli sübvansiyonları kaldırma baskısı altında.

Türkiye’de vatandaşlar gün aşırı zam gelen ve git gide pahalanan akaryakıttan yakınırken komşu İran hükümeti çok farklı bir sorunla karşı karşıya: Aşırı ucuz petrol…

Ağır devlet sübvansiyonları nedeniyle akaryakıt fiyatları İran’da litre başına sadece 0,03 dolardan (0,8 TL) başlıyor. Bu rakam ABD’de 1,10 dolar, İngiltere’de ise 1,88 dolar. Türkiye’de ise  güncel fiyatlarla benzin 1,40 dolar seviyesinden satılıyor.

Ancak İran’daki aşırı ucuz pompa satış fiyatı, ithalatın artması nedeniyle devleti büyük zarara sokuyor. Siyasetçiler ise halkı karşısına almamak için akaryakıt fiyatlarını artırmayı gündeme getirmeye çekiniyor.

YAPTIRIMLAR BÜYÜK SORUN YARATIYOR

FT’nin haberine göre, petrol zengini İran, ucuz petrol konusunda Libya ve Venezuela ile rekabet etse de yaptırımlar nedeniyle arz sadece yurtiçi rafinaj kapasitesiyle sınırlı. Öte yandan İran Devlet Başkanı Ebrahim Raisi ve hükümeti, ABD yaptırımlarının vurduğu bir ekonomideki sorunları çözmek için mücadele ediyor.

Artan talebin yarattığı sorunlar ise İranlı yetkilileri on yıl sonra ilk kez stratejik rezervlerini kullanmaya ve petrol ithal etmeye zorladı. İranlı yetkililer, rafine yakıt talebinin mart ayından bu yana beşte bir oranında arttığını, ancak rafinaj kapasitesi üzerindeki sınırlamaların daha fazla ham petrolü akaryakıta dönüştürmeyi engellediğini söyledi.

BÜYÜK ZARAR

İran’da ithal edilen akaryakıt, serbest piyasa fiyatlarından satın alınırken daha sonra tüketicilere çok daha düşük bir fiyattan sunuluyor. Bu da çok büyük bir mali kayba neden oluyor. Yaşanan bu fiyat baskısı nedeniyle İranlıların yıllardır alıştığı ultra ucuz akaryakıt döneminin sona ereceğinden endişe ediliyor.

Milletvekili MohammadReza MirTajeddini bu hafta İran basınına yaptığı açıklamada, yakıt sübvansiyonlarının şu anda ülkenin toplam kalkınma bütçesinden üç kat fazla olduğunu, ancak kimsenin akaryakıt fiyatını yükseltme konusunda konuşmaya cesaret edemediğini söyledi.

HÜKÜMET CESARET EDEMİYOR

Yetkililer fiyatları en son 2019’da artırmış bu da halkın öfkesine sebep olmuştu. Uluslararası Af Örgütü’ne göre, şiddetli sokak protestolarında 300’den fazla kişi öldürülmüştü.

Petrokimya sektöründe faliyet yürüten Hamid Hosseini, “Düşük petrol fiyatlarının mevcut durumu sürdürülebilir değil. Ancak hükümetin fiyatları artıracak siyasi cesareti yok. Tüketim artmaya devam ediyor ve hükümet ithalat yapıyor. Fiyatlar aynı kalırsa iki yıl sonra talebi yönetmek imkansız olacak” dedi.

Sözcü